Slimme virussen tegen resistente bacteriën: VUB-onderzoek opent nieuwe deuren

De wereldwijde opmars van antibioticaresistente bacteriën vormt een van de grootste gezondheidsuitdagingen van deze tijd. Aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) werkte biologe Jessie Vandierendonck aan een innovatieve oplossing: het inzetten van bacteriofagen, virussen die specifiek bacteriën aanvallen en vernietigen.

Bacteriofagen of kortweg fagen, zijn al meer dan een eeuw bekend, maar krijgen vandaag opnieuw aandacht als alternatief voor antibiotica. In haar doctoraatsonderzoek onderzocht Vandierendonck hoe zogenaamde getemperde fagen kunnen worden ingezet om schadelijke bacteriën, zoals Escherichia coli, te bestrijden. Deze bacterie is meestal onschuldig, maar bepaalde varianten kunnen ernstige infecties veroorzaken en zijn vaak resistent tegen bestaande medicijnen.

Vandierendonck combineerde het gebruik van fagen met bacteriële toxine-antitoxinesystemen. Ze ontwikkelde genetisch aangepaste fagen die toxinegenen dragen: eenmaal binnen in de bacteriecel wordt het toxine actief en schakelt de cel zichzelf uit. “Door fagen te gebruiken als transportmiddel voor toxines kunnen we heel gericht werken, zonder gezonde bacteriën te beschadigen,” legt ze uit.

Om de delicate balans tussen toxineproductie en bacteriële overleving te bewaren, ontwierp ze nieuwe kloneringsstrategieën die de genexpressie nauwkeurig regelen. Ze identificeerde bovendien verschillende fagen uit enterohemorragische E. coli en beschreef hun genetische en morfologische eigenschappen. In het laboratorium bewees ze dat de aangepaste fagen effectief in staat zijn om doelwitbacteriën te doden.

Met dit onderzoek, uitgevoerd binnen de onderzoeksgroep Structurele Biologie Brussel onder leiding van prof. dr. ir. Remy Loris, zet Vandierendonck een belangrijke stap richting gerichte, duurzame en veilige behandelingen tegen multiresistente bacteriën. “We hopen dat deze strategie de basis vormt voor een nieuw tijdperk in de bestrijding van infecties,” besluit ze.

Lees meer